محیط­های چهارگانه

محیط­هایی که انسان در آن محیط­ها ساخته می­شود؛ به طور غالب چهار محیط  

است؛ محیط خانوادگی، آموزشی-تحصیلی، رفاقتی و شغلی. البتّه در گذشته  

گفته­ام یک فضای پنجمی(یعنی امراء و علماء) حاکم بر این چهار محیط است که  

الان وارد آن نمی­شوم  .

نقش غیرت در محیط خانوادگی

اوّل محیط خانوادگی است. این محیط غالباً بر محور محبّت است و شدیدترین  

محبّت­ها هم اینجا است. حبّ پدر به فرزند، حبّ مادر به فرزند، شدیدترین حب­ها  

است. در محیط آموزشی- تحصیلی یا شغلی و یا رفاقتی و... به این شدّت  

نیست. آنجایی که انسان چشم باز می­کند اینجاست. شدیدترین محبّت­ها غالباً  

در همین رابطه است. لذا پدر و مادر از نظر غیرت، باید شدید­ترین غیرت­ها را  

نسبت به اولاد به خرج دهند؛ برای حفظ و حراست از او نسبت به اموری که عقل  

و شرع امر فرموده است  .

دستورات اسلام راجع به تربیت فرزند  

نگاه کنید اسلام از آن موقعی که نطفه می­خواهد منعقد بشود، مادر باردار می­

شود، کودک می­خواهد متولّد بشود و... همینجور گام به گام دستور می­دهد  .

بروید در آداب ببینید. من نمی­خواهم این بحث­ها را بکنم، بحث من کلّی است  .

غیرتت اقتضای این را می­کند که همه اینها را رعایت کنی. غیرت یعنی چه؟ یعنی  

محبّت تو به این بچّه! ببینید چه دستوراتی می­دهد! از موقعی که می­خواهد  

باردار بشود تا هنگام بارداری، اینکه تغذیه­اش هنگام بارداری چگونه باشد، یا خود  

مرد از نظر نطفه چه مراقبت­هایی بکند، هنگام تولّد و... برای همه­اش اسلام  

دستور دارد. به عنوان نمونه حتّی داریم که اولین چیزی که می­خواهد به کام او  

بکند، آب فرات باشد، تربت امام حسین (علیه السلام) باشد. درهمان روزهای  

ابتدای تولّد، اذان و اقامه به گوش او بگوید که آهنگ الهی و معنوی به گوش او 

برسد.

علّت تأکید اسلام بر تربیت روحانی فرزند

چرا در اسلام این همه در باب فرزند و تأدیب و پرورش او از نظر روحانی سفارش

شده است؟ به این علّت که انسان وقتی از این نشئه به نشئه دیگر کوچ می­کند،

روابط اعتباری که داشته است منقطع و تمام می­شود. مثل رابطه با مال، که

رابطه­ای اعتباری است و قطع می­شود؛ امّا در میان روابطی که انسان­ با سایرین

داشته، قوی­ترین رابطه مربوط به قوی­ترین پیوند است که آن عبارت از پیوند انسان

با فرزند می­باشد. فرزند دنبال?­ وجودی پدر و مادر در این نشئه است؛ کأنّه مرتب?

نازل? وجود پدر و مادر در اینجاست. اینطور نیست که این رابطه و پیوند از این

نشئه به طور کلی منقطع شود.

آیا این رابطه که هم شرع و هم عقل اینقدر روی آن تکیه می­کنند، جسمانی

است؟ نه! فقط جسمانی نیست؛ این به اعتبار آن رابطه روحانی است. به این

معنا که به هر مقدار از نظر تربیتی روی او اثر گذاشته باشد، محصولِ عمل اوست. لذا نسبت به مربّیانِ انسان اینطور است که وقتی مربّی به آن عالم

منتقل شد از مربّایش بهره می­گیرد. حتی در باب سُنن در معارفمان داریم که اگر

کسی سنّت حسنه­ای را پایه گذاری کند نتیجه­اش را می­برد؛ و اگر کسی سنّت

سیّئه­ای را بنا نهد، وزر آن را می­برد.